امروزه در اغلب جوامع پیشرفته استفاده از موسیقی‌درمانی به دلایل جذابیت، مقرون به صرف بودن، سهولت استفاده، غیرتهاجمی بودن، قابلیت اجرا توسط همه‌ی افراد و اثرات جانبی اندک به عنوان بخشی از روشهای مکمل درمانی در انواع اختلالات و بیماریها و بالاخص در توانبخشی و نوتوانی ضایعات حسی ـ حرکتی و اختلالات ذهنی مورد استفاده قرار می‌گیرد و چنانچه با دیگر روشهای درمانی تلفیق و تکمیل شود، یکی از بهترین روشهای مداخله درمانی می‌باشد. 

موسیقی دارای ریتم و نظم خاصی است و با ادراک موسیقی در مغز مکانیزم یادگیری تحت‌الشعاع قرار می‌گیرد و کارکردهایی چون حافظه را که با یادگیری ارتباط تنگاتنگی دارند، تقویت می‌کند و در نتیجه یادگیری پایدار بوجود می‌آید. 

موسیقی به دلیل پیوند بسیار نزدیک که با روح، هیجان، احساس و عواطف کودک دارد، بوجود آورنده و تقویت کننده‌ی مهارتهای ارتباطی، اجتماعی، گفتار و زبان است. 

بُعد ملودیک و آهنگین موسیقی، برای کودکان آرامش‌بخش، تلطیف کننده و نشاط آور است و بُعد ریتمیک و موزون آن ایجاد کننده‌ی نظم، هماهنگی، یکپارچگی و وحدت میان عناصر درونی، ذهنی و روانی کودک با دنیای پیرامونش است و باعث بهبود مهارتهای حرکتی، افزایش هماهنگی چشم و دست (co – ordination eye & hand) بهبود دامنه‌ی حرکتی مفاصل ـ تقویت Body Emage (تصویر بدنی) و Orientation (جهت‌یابی) خواهد شد. 

سه گروه اصلی از بیماران که برای درمان آنها می‌توان از موسیقی استفاده کرد: 

A ) کودکان مبتلا به عقب ماندگی ذهنی. 

B)افراد دچار تضادهای رفتاری و عاطفی (ناسازگاری).

C) افراد مبتلا به اختلالات جسمانی.

 در این میان، موسیقی گروهی تأثیر بیشتری دارد. پژوهشها نشاندهنده‌ی این مطلب است؛ کودکانی که در فعالیتهای موسیقیایی آموزش دیده و شرکت می‌کنند؛ بیشتر از بقیه با پدر و مادر و معلمانشان صحبت و مشورت می‌کنند و این مزایای اجتماعی به احتمال زیاد به افزایش اعتماد به نفس، خوداتکاری و بهبود مشکلات رفتاری دانش‌آموزان منجر می‌شود.

کودکان عقب مانده‌ی ذهنی، به علت تأثیر مداوم و سرانجام توقف در تحول ذهنی، علاوه بر مشکلاتی در حوزه‌های شناختی، مسائل مختلفی در زمینه عاطفی، اجتماعی و بهداشت روانی دارند. در این راستای موسیقی درمانی به عنوان یک روش مکمل در کاردرمانی مفید و مناسب برای افراد عقب مانده ذهنی مطرح می‌شود. 

در یک مطالعه موردی، تأثیر موسیقی در کودکان اوتیسم مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که کودکان اوتیسم در زمینه‎‌هایی چون برقراری تماس چشمی، کسب آگاهی نسبت به محیط و آواسازی به پیشرفتهای قابل ملاحظه‌ای دست پیدا کرده‌اند؛ چرا که کودکان اوتیسم درک موسیقیایی بالاتری در مقایسه با کودکان رشد طبیعی داشته و قابلیت بیشتری در درک، تشخیص، تمایز و به خاطر سپردن گامهای موسیقی دارند. این امر باعث سازگاری بشتر و افزایش رشد مهارتهای ادراکی ـ حرکتی در آنان می‌شود. 

به طور جامع، موسیقی‌درمانی عبارت است از: کاربرد خلاق و کنترل شده‌ی موسیقی به منظور تأثیر بر انسان و کمک به یکپارچه‌سازی فیزیولوژیک، روانی و عاطفی فرد در طول دوره‌ی درمان یک بیماری در جهت بهبود، حفظ و پیشبرد سلامت ذهن و جسم (مؤسسه‌ی موسیقی‌درمانگری استرالیا ـ 1999)

 

.......

منابع:   

1) world health organization 

2) American music Therapy Association (A.M.T.A)

3) Positive socail interaction

4) Rood teniq in oceopational thrapy

5) Rhythm activites for hospitalized children 

6) Effective occupatix threpy intervention for M.R

7) تأثیر موسیقی ملودیک و ریتیمک بر رفتار، رفتار ـ حرکتی کودکان عقب مانده ذهنی ـ مرکز خدمات بهزیستی امام علی «ع» ـ پایان نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه آزاد واحد کرج