تعریف واژه ها
- اختلال (impairment)
مرتبط است با غیر عادی بودن ساختار و نمود ظاهری و کارکرد ارگانیسم و سیستم بدن، که
می تواند به دلایل زیادی ایجاد گردد. اصولاً اختلالات، نمایانگر آشفتگیهای موجود در
سطح ارگانیک است.
- ناتوانی (disability)
منعکس کننده پیامدهای اختلال در عملکرد و فعالیت فرد است. به عبارت دیگر، ناتوانی
زاییده شرایط خاص جسمی و روانی است که بر فرد عارض شده، و غالباً با رفع کسالت و
بیماری، ناتوانی نیز برطرف می شود. یعنی ناتوانی امری موقتی است، طی آن شخص مشکل
خود را به نحو درستی درک کرده، بیشترین سعی خود را در جهت مقابله با آن انجام می
دهد.
- معلولیت (Handicappy)
معلولیت به مجموعه ای از اختلالات جسمی یا روانی گفته می شود، که فرد را از ادامه
زندگی عادی و مستقل خود، به صورت شخصی یا اجتماعی باز می دارد.
به عبارت دیگر، معلولیت مرتبط است با محرومیتهایی که فرد به عنوان نتیجه اختلالات و
ناتواناییها تجربه می کند. در واقع ممکن است فردی از یک اختلال رنج برده، یا حتی
ناتوان نیز باشد، بدون اینکه دچار معلولیت گردد. همچنین معلولیت تابعی از ارتباطی
بین اشخاص ناتوان و محیط شان است. و هنگامی به وقوع می پیوندد که این افراد با
موانع فرهنگی، جسمانی و یا اجتماعی مواجه شوند، که مانع برخورداری آنها از سیستم
های مختلف جامعه که برای سایر شهروندان قابل دستیابی است شود. بنابراین معلولیت
عبارت است از فقدان یا کاهش فرصتها، برای سهیم شدن در زندگی اجتماعی در سطحی برابر
با دیگران.
معلول (Handicap)
معلول کسی است که بخشی از تواناییهای فیزیکی، جسمی، اجتماعی، حرفه ای، ذهنی و روانی
خود را از دست داده، یا اصلاً به دست نیاورده است که باید سعی شود تواناییهای او تا
حد ممکن افزایش یابد.
انواع معلولین
1) معلولین جسمی: مانند دارندگان نقص عضو، انواع فلجها، ناهنجاریهای اسکلتی،
اختلالات بیولوژیکی (بیماران قلبی – کلیوی – ریوی ...) نابینایان، ناشنوایان و
سالمندان.
2) معلولین ذهنی: شامل عقب ماندگی ذهنی است.
3) معلولین روانی: تمام مبتلایان به بیماریهای مزمن روانی که در زندگی فردی و
اجتماعی فرد تأثیر گذاشته، به نحوی او را علیل می سازد.
4) معلولین اجتماعی: از قبیل معتادان، کودکان بزهکار و ولگرد (بی سرپرستان)،
محکومین زندانها، متکدیان و روسپیان (زنان ویژه)
معلولیتهای جسمی
بسیاری از معلولیتهای جسمی در نتیجه انواعی از بیماریهای ارتوپدی، نورولوژیکی و
داخلی است، که در زیر نام برده شده، در مورد برخی که اهمیت و شیوع بیشتری دارند
مختصری توضیح داده می شود.
الف) بیمارهای ارتوپدی:
1) انواع شکستگیها و در رفتگیها
2) ضایعات بافت نرم (ضایعات تاندونها – بورس ها، کپسول مفصلی، لیگامانها، منیسک و
عضلات)
3) بیماریهای استخوان و مفاصل
4) انواع قطع عضوها در هر دو اندام فوقانی و تحتانی
5) انواع تعویض مفصل به صورت کامل یا جزئی
6) ضایعات ورزشی
7) ناهنجاریهای عضلانی – اسکلتی مانند کوتاهی دست و پا، کجی دست و پا، انحناهای
غیرطبیعی ستون فقرات و گردن و دیگر ناهنجاریهای استخوانی، اعم از مادرزدانی و
اکتسابی
8) بیماریهای عصبی – عضلانی (برخی از این بیماریها با بیماریهای مغز و اعصاب
مشترکند)
مانند فلج اطفال، فلج اندامها در نتیجه آسیب نخاع، آسیبهای ناشی از فشار روی ریشه
اعصاب، انواع ضایعات اعصاب محیطی، ضایعات شبکه های عصبی، فلجهای زایمانی،
نوروپاتیهای محیطی، دیستروفیهای عضلانی و ...